
زنجبیل اصالتاً یك گیاه چینی و هندی است و در این كشورها در طول بیشتر از 4000 سال در پخت و پز غذا مصرف شده است.
از آنجا كه مردم علاقه وافری به طعم تند و بوی معطر زنجبیل داشته اند و نوعی خاصیت گرمایی داشته و برای درمان درد معده مؤثر بوده است، كاشفان و جهانگردان در سرتاسر نقاط گرمسیری آن را كشت داده اند. ریشه این گیاه در درمان سرگیجه، تعریق، تهوع و استفراغ ناشی از بیماریهای حركتی یا دریازدگی مؤثر واقع می شود. این گیاه همچنین گلودرد، سردردها، پاره ای از انواع دردهای قاعدگی و آرتریت و تب و درد ناشی از انواع سرماخوردگیها و آنفلونزا را درمان می كند.
خواص عرق زنجبیل
زنجبیل طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر طبیعت خیلی گرم و کمی خشک است، بنابراین دارای خواص گرم کننده و معرق می باشد. معمولا برای سرماخوردگی های سخت که تمایل به قی و استفراغ در بیمار ایجاد می شود تجویز می گردد. علاوه بر این، برای التهاب سینه و برطرف کننده سرفه و استسقا و اسهال و مقوی حافظه و هاضمه است.
زنجبیل نیروی جنسی را تقویت می کند و برای معده و روده نیز کاربرد دارد. زنجبیل ضد سم خوبی برای مواردی که از دارو های سمی خاصی بیش از حد مجاز مصرف شده باشد مانند پنلیا و نظایر آن می باشد. هم چنین زنجبیل برای معالجه خون ریزی روده ها به کار می رود، زنجبیل برای تقویت معده مفید است. زنجبیل قاعده آور است و بی نظمی و تاخیر در عادت ماهانه را رفع می کند و معالج اسهال ساده و اسهال خونی است.
سایر خواص عرق زنجبیل در طب سنتی
از کاربردهای جدید عرق زنجبیل می توان پیشگیری از تهوع و استفراغ، کم اشتهایی، بی اشتهایی روانی، اسپاسم روده، برونشیت، مشکلات روماتیسم را نام برد.
در مطالعات آزمایشگاهی مشخص شده است که زنجبیل دارای خاصیت ضد سرطانی می باشد.
مهم ترین جزء تشکیل دهنده زنجبیل جینجرول است که مسئول ایجاد طعم و مزه در این گیاه می باشد. جینجرول از رشد سلول های سرطانی مخصوصا سرطان روده بزرگ در انسان جلوگیری می کند.
زنجبیل با افزایش ترشح بزاق دهان و آنزیم های مجرای گوارشی، به هضم و جذب مواد غذایی کمک می کند.
زنجبیل نیروبخش، مقوی معده، بادشکن و ضد رقت خون می باشد.
درمان کننده یرقان است.
تقویت کننده حافظه، بازکننده کبد و قاطع بلغم است.
زنجبیل را جهت فلج و ضعف اعصاب تجویز کرده اند.
زنجبیل برای درمان اسهال ناشی از مسمومیت غذایی نیز مفید است.
تشنگی را برطرف می کند. مخلوط زنجبیل با نبات و کندر را جهت جلوگیری از نفخ میوه های نارس تجویز کرده اند.
باعث کنترل اسید رفلاکس معده می شود.
باعث زیباتر و شاداب شدن پوست می شود.
با مصرف عرق زنجبیل سردرد کمتری را تجربه خواهید کرد.
زنجبیل باعث کاهش وزن می شود.
قند خون شما را کنترل می کند.
*عوارض جانبی و مضرات زنجبیل
- برخی افراد پس از مصرف زنجبیل دچار سوزش خفیف یا ناراحتی معده، رفلاکس اسید و اسهال می شوند.
- افراد مبتلا به سنگ صفرا، دیابت و اختلال لخته شدن خون لازم است قبل از مصرف زنجبیل با پزشک مشورت کنند
- زنجبیل ممکن است با آسپرین و داروهای رقیق کننده خون، فشار خون بالا و داروهای دیابت تداخل داشته باشد
- زنان باردار و مادران شیرده قبل از مصرف مکمل زنجبیل باید با پزشک مشورت کنند
- در موارد نادر ممکن است باعث بروز کهیر، سوزش دهان، تنگی نفس یا ورم شود
- در صورت استعمال موضعی زنجبیل ممکن است باعث بروز تحریکات پوستی شود، حتما قبل از استفاده روی بخش کوچکی از پوست تست شود.
*موارد منع مصرف زنجبیل
- در کودکان زیر دو سال نباید استفاده شود.
- مصرف زیاد زنجبیل موجب سوزش سر دل می شود.
- افرادی که سنگ کلیه دارند، باید قبل از مصرف زنجبیل حتما با پزشک خود مشورت نمایند.
- اگر داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و آسپیرین مصرف می کنید، زنجبیل نخورید.
- مصرف زیاد زنجبیل ممکن است با داروهای قلبی و دیابت تداخل نماید.
- مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی باید در حد متعادل باشد.
- مصرف زیاد زنجبیل ممکن است باعث اختلالات سیستم عصبی مرکزی گردد.
*ارزش غذایی زنجبیل
مواد غذایی موجود در 100 گرم زنجبیل خام به صورت زیر است:
- کالری: 80
- کربوهیدرات: 17.8 گرم
- پروتئین: 1.8 گرم
- چربی: 0.7 گرم
- فیبر: 2 گرم
- پتاسیم: 415 میلی گرم
- مس: 0.2 میلی گرم
- منگنز: 0.2 میلی گرم
- فسفر: 34 میلی گرم
*روش های مصرف زنجبیل در غذا
- از زنجبیل تازه یا پودر زنجبیل خشک می توان برای تهیه ادویه طعم دهنده انواع سوپ و سبزیجات استفاده کرد که شامل ترکیب ادویه جاتی همچون زنجبیل، پیاز، زیره، سیر، دانه های خردل، گشنیز و گوجه فرنگی است.
- از ریشه زنجبیل تازه برای تهیه انواع آب نبات، شیرینی زنجفیلی، بیسکویت و تنقلات تند مزه استفاده می شود.
- چای زنجبیل از محبوب ترین نوشیدنی ها به خصوص در کشورهای آسیایی محسوب می شود.
- شربت شیره زنجبیل نیز از ترکیب زنجبیل با سیب، آب لیمو و هویج به دست می آید.
- ریشه زنجبیل رنده شده در انواع دسر به عنوان طعم دهنده استفاده می شود.
- آب زنجبیل نیز که با استفاده از دستگاه آب میوه گیری به دست می آید در بسیاری از غذاهای آسیایی به کار رفته یا در اسموتی سبزیجات مختلف استفاده می شود.
*مصارف زنجبیل
زنجبیل به دو صورت تازه و پودر قابل استفاده است. بی شک زنجبیل تازه خواص بیشتری دارد و پودر زنجفیل به مرور زمان و با کهنگی بیشتر خواصش را از دست می دهد؛ در نتیجه در صورت استفاده از پودر زنجبیل به تاریخ تولید آن دقت کنید یا در خانه آن را درست کنید. همچنین فراوردههای مختلفی از گیاه زنجبیل تولید می شود که از ریشه تازه یا خشک آن یا از طریق تقطیر روغن از ساقه آن تهیه می شود. یکی از معروفترین فرآورده های زنجبیلی، آبنبات زنجبیلی است.
*سایر روش های مصرف زنجبیل
- برای مصارف دارویی می توان از قرص های مکمل زنجبیل که سرشار از آنتی اکسیدان هستند استفاده کرد البته درباره دوز مصرف حتما لازم است با پزشک مشورت شود.
- روغن زنجبیل به صورت موضعی مورد استفاده قرار می گیرد یا می توان برای حمام گرم آرامش بخش چند قطره در آب حمام اضافه شود.
- از زنجبیل برای تهیه شربت سرفه خانگی استفاده می شود.