روماتیسم مفصلی

●روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی یا Rheumatoid arthritis یک بیماری است که موجب التهاب، درد و تورم مفاصل بدن میشود. این بیماری معمولا مزمن بوده و در دراز مدت میتواند موجب تخریب مفصل شود.

از هر صد نفر یک نفر در طول عمرش به نوعی به این بیماری مبتلا میشود. روماتیسم مفصلی میتواند زمینه خانوادگی داشته باشد. این بیماری میتواند در هر سنی بروز کند ولی معمولا در سنین بین ۶۰-۴۰ سالگی دیده میشود. روماتیسم مفصلی در زنان سه برابر شایع تر از مردان است که منجر به ایجاد درد و تورم در مفاصل و به تدریج کاهش توانایی افراد در انجام امور روزانه می شود. 

روماتیسم مفصلی یک بیماری سیستمیک است، که توانایی تاثیر گذاشتن بر کل بدن را دارد. این بیماری می‌تواند به ارگان‌های مختلفی مانند قلب، ریه‌، یا سایر بافت‌ها مانند عضلات، غضروف‌ها و رباط‌ها حمله کند. آرتریت روماتوئید باعث ورم و دردی می‌شود که گاهی بسیار شدید است، و می‌تواند باعث معلولیت دائمی شود.

علل ابتلا به روماتیسم

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به رماتیسم مفصلی را افزایش دهند عبارت اند از:

جنسیت و سن: شیوع روماتیسم مفصلی در زنان نسبت مردان بیشتر است، در هر سن و سالی ممکن است این مشکل ظاهر شود اما اغلب افراد ۴۰ تا ۶۰ سال دچار آن هستند.

سابقه فامیلی: اگر یکی از اعضای خانواده شما به این بیماری مبتلا باشد، خطر ابتلای شما به این بیماری بیشتر از افراد دیگر است.

دخانیات:سیگار کشیدن نه تنها خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش می دهد بلکه رابطه مستقیمی با شدیدتر شدن آن دارد. افرادی که زمینه ارثی و ژنتیکی هم دارند، باید مراقب باشند و از دخانیات استفاده نکنند.

مشکلات وزن: به نظر می رسد افرادی که مشکلات اضافه وزن دارند، بیشتر درخطر ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند.

 علائم روماتیسم مفصلی چیست

روماتیسم مفصلی مجموعه ای از علائم است. مهمترین علامت روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید درد و خشکی صبحگاهی مفاصل بدن بخصوص دست همراه با احساس ضعف و خستگی است که بصورت تدریج در عرض چند هفته تا چند ماه ایجاد شده و شدت میابند.

علائم روماتیسم مفصلی به سه دسته تقسیم میشوند. علائم عمومی، علائم مفصلی و علائم غیر مفصلی

علائم عمومی

علائم عمومی در ۷۰ درصد موارد شروع روماتیسم مفصلی با علائم عمومی مانند ضعف، کاهش اشتها، درد مبهم عضلات و احساس خستگی است. بیمار ممکن است ماهها قبل از اینکه دچار درد و تورم مفاصل شود این علائم را داشته باشد.

علائم مفصلی

علائم مفصلی در ۳۰ درصد موارد شروع روماتیسم مفصلی با بروز علائم مفصلی است که عبارتند از

درد مفصل که با حرکت آن یا فشار بر آن بیشتر میشود

تورم مفصل

در مواردی که مفاصل اندام تحتانی درگیر میشوند بیمار در حین راه رفتن دچار لنگش میشود

احساس خشکی مفصل که در صبح بیشتر است و بعد از گذشت چند ساعت بهتر میشود

قرینه بودن مفاصل درگیر

علائم غیر مفصلی

این علائم در ۴۰ درصد از بیماران وجود دارد و بیشتر در بیمارانی دیده میشود که Rheumatoid factor در آزمایش خون آنها بالا است. مهمترین این علائم عبارتند از:

برجستگی های بدون درد زیر پوست که به آنها ندول های روماتیسمی Rheumatoid nodules میگویند و در یک چهارم بیماران وجود دارد. این برجستگی ها بیشتر در اطراف مفاصل و نقاطی که در حال فشارند دیده میشوند مانند پشت ساعد و آرنج و پشت سر. این برجستگی ها گاهی اوقات آسیب دیده و عفونی میشوند.

درگیر شدن بافت ریه و پرده های اطراف آن که میتواند موجب تنگی نفس شود

درگیر شدن عروق خونی در هر جایی از بدن که بیشتر در عروق پوست و دستگاه عصبی است ولی میتواند در عروق خونی روده، طحال، لوزالمعده، ریه، کبد، گره های لنفاوی و کبد هم باشد. درگیری عروق در هر کدام از این اعضاء میتواند علائم مخصوص به آن عضو را ایجاد کند.

درگیر شدن و آسیب چشم در یک درصد از بیماران ایجاد میشود. سفیدی چشم ملتهب و قرمز شده و چشم خشک میشود.

التهاب در اطراف تاندون ها

کم خونی

تب

در رماتیسم کدام مفاصل بیشتر آسیب میبینند

شایعترین مفاصل درگیر در روماتیسم مفصل، مفاصل انگشتان دست، مچ دست، پا و مچ پا هستند. با این حال هر مفصلی در بدن امکان آسیب پذیری از این بیماری را دارد. زانو، مفصل ران، شانه، آرنج و گردن هم در این بیماری درگیر میشوند.

از خصوصیات ابتلا مفاصل در این بیماری اینست که مفاصل بصورت دوطرفه درگیر میشوند مثلا مچ هر دو دست یا انگشتان هر دو دست.

روماتیسم مفصلی انواع مختلفی دارد. در بعضی انواع این بیماری تعداد کمی از مفاصل درگیر میشوند و در بعضی دیگر مفاصل زیادی گرفتار میشوند. گرچه از خصوصیات روماتیسم مفصلی درگیری چند مفصل با هم است ولی در ۴۰-۲۰ درصد موارد بیماری فقط یک مفصل را گرفتار میکند. این مفصل معمولا زانو یا مفصل ران است.

عوارض روماتیسم مفصلی:

این بیماری می‌تواند به طور بالقوه به استخوان‌ها، غضروف‌ها و سایر مفاصل آسیب بزند. آسیب به مفصل به طور معمول در طول زمان بدتر می‌شود و غیر قابل بازگشت است.

خطر دچار شدن به این مشکلات و خطر آسیب به مفصل و ناتوانی آن می‌تواند با درمان‌های موثر و به موقع کاهش یابد. درمان بلافاصله بعد از تشخیص بیماری به شدت پیشنهاد می‌شود حتی در آن‌هایی که هنوز تغییری در عکس های X-ray خود مشاهده نمی‌کنند.

تشخیص روماتیسم مفصلی 

بیماری روماتیسم هیچ علائم بالینی یا تست آزمایشگاهی خاصی ندارد که با کمک آن بتوان وجود بیماری را در مراحل اولیه به طور قطعی مطرح کرد، اما پزشکان با مشاهده چند علائم زیر می توانند وجود بیماری روماتیسم مفصلی را تشخیص دهند : 

 تست بررسی پروتئین خاص در خون به نام Rheumatoid factor یا RF ( فاکنور رماتوئید ) که در دو سوم بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی مثبت میشود.

 بالا بودن تست ESR و CRP که نوعی آزمایش خون هستند.

 بررسی مایع مفصلی که معمولا تعداد گلبول های سفید در آن به بالای 10 هزار ( با ارجحیت گلبول های سفید تک هسته ای) میرسد.

 توسط عکس ساده رادیولوژی مفصل که کم شدن فاصله مفصلی، استئوپروز و پوکی در استخوان های اطراف مفصل، خوردگی استخوان های اطراف مفصل و در موارد پیشرفته تغییر شکل مفصل را نشان می دهد. 

درمان روماتیسم

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری مزمن خود ایمنی است که بیشتر مفاصل کوچک دست را گرفتار میکند گرچه مفاصل بزرگ بدن مانند مفصل ران و زانو هم میتوانند در این بیماری دچار تخریب شوند.

در درمان این بیماری متخصص روماتولوژیست، فیزیوتراپی و ارتوپدی با یکدیگر همکاری میکنند. متخصص روماتولوژیست داروهایی به بیمار میدهد که با استفاده از آنها درد و تورم مفاصل بیمار کم شده و سرعت پیشرفت بیماری کند میشود.

متخصص فیزیوتراپی با استفاده از نرمش های خاص سعی میکند حرکات مفاصل را در حد قابل قبولی نگه دارد و همچنین با استفاده از بریس هایی مفاصل را در وضعیت های مناسب قرار داده تا درد کمتری داشته و کارآیی بهتری داشته باشند. متخصص ارتوپد هم در صورت لزوم اعمل جراحی خاصی را برای بیمار انجام میدهد تا کارایی مفصل بهتر شود.

هیچ معالجه قاطعی برای روماتیسم مفصلی وجود ندارد با این حال درمان هایی که پزشک انجام میدهد برای کاهش درد و مشکلات بیمار است.

مهمترین اهداف پزشک در درمان این بیماری عبارتند از:

کم کردن فعالیت بیماری و بدنبال آن کاهش تخریب مفاصل

 کاهش درد و محدودیت مفصل

 کاهش ناتوانی هایی که به علت درد، آسیب مفصل یا تغییر شکل اندام ایجاد میشود

 درمان عوارض و مشکلات همراه بیماری

 درمان روماتیسم در طب سنتی

برای درمان خانگی روماتیسم در طب سنتی، داروهای گیاهی وجود دارد که می تواند موجب تسکین درد و بهبود بیماری شود.

برخی از این داروهای گیاهی برای درمان عبارتند از: 

درمان با زنجبیل 

زنجبیل یکی از گیاهان خوشبو و خوش طعمی است که به عنوان یک چاشنی معطر، عطر و طعم بینظیری در غذاها به وجود می آورد . علاوه بر این ، خواص دارویی فوق العاده ای دارد. زنجبیل برای کاهش دردهای مفصلی بسیار مفید است. 

برای درمان روماتیسم و کاهش درد مفاصل ، 6 قاشق چای خوری پودر زنجبیل را با سه قاشق چای خوری فلفل سیاه و 6 قاشق چای خوری پودر دانه زیره سیاه مخلوط کنید . و روزی سه بار نصف قاشق چایخوری از آن میل کنید تا شاهد تاثیر فوق العاده آن باشید.

درمان با عسل 

عسل سرشار از خاصیت و یک داروی فوق العاده برای درمان انواع بیماری ها است. حتی در قرآن نیز به خواص شگفت انگیز و معجزه آسای عسل اشاره شده است . در کنار داروهای شمیایی می توان روزانه یک قاشق عسل طبیعی را با چند قطره روغن سیاه دانه مخلوط کرده و مصرف کنید. این ترکیب دردهای ناشی از التهاب مفاصل را کاهش می دهد. 

همچنین می توان مقداری موم عسل، سیاه دانه، روغن کافوری و روغن زیتون را با یک نسبت مساوی با یکدیگر ترکیب کرده و قبل از خواب روی موضع دردناک بمالید. سپس برای گرمتر شدن آن ، روی ضماد را با پارچه ای ببندید. 

درمان با زردچوبه 

این ادویه پر خاصیت علاوه بر چاشنی بینظیر در غذاها، در درمان بسیاری از بیماری ها نیز موثر است. یکی از این بیماری ها، روماتیسم است که برای درمان و کاهش دردهای ناش از آن می توان از زردچوبه استفاده نمود.