

آویشن در طب معصومین
خوش بو کننده دهان
در منابع اسلامی از این گیاه به عنوان گیاهی برای درمان ناراحتی های معده و مفید به حال کلیه یاد شده که به دستگاه گوارش نیز کمک می کند. از جمله در روایتی آمده است که : السَّعْتَرُ وَ الْمِلْحُ یَطْرُدَانِ الرِّیَاحَ عَنِ الْفُؤَادِ وَ یَفْتَحَانِ السُّدَدَ وَ یُحْرِقَانِ الْبَلْغَمَ وَ یُدِرَّانِ الْمَاءَ وَ یُطَیِّبَانِ النَّکْهَةَ وَ یُلَیِّنَانِ الْمَعِدَةَ وَ یُذْهِبَانِ الرِّیَاحَ الْخَبِیثَةَ مِنَ الْفَمِ وَ ...؛ آویشن و نمک چون دربرهم قرار گیرند بادهارا از دل بیرون می راند، انسدادها را می گشاید، بلغم را می سوزاند، بوی دهان را خوش می سازد، معده را نرمی می دهد، بوهای بد را از دهان می برد و... (مرآت العقول فی شرح أخبار آل الرسول ج22، ص 222)
نسخه امام رضا(ع) برای آویشن
امام رضا علیه السلام هم با ترکیب آویشن و نمک به درمان بیماری پرداختند. در همین زمینه روایتی داریم
که قافلهای از خراسان به کرمان میرفت که دچار دزدان شد. مردی را که گمان میبردند دولتمند است اسیر کرده. مدتی در دست خود نگهداشته. او را برای گرفتن مال شکنجه میکردند. از جمله او را در میان برفها بسته، زنی از آنان به او رحم آورده و آزادش کرده بود. بر اثر شکنجه زبان و دهانش تباه شده بود. رو به خراسان آورد و شنید علی بن موسی در نیشابور است. شبی در خواب به او گفتند: فرزند پیامبر به خراسان وارد شده از بیماری خودت از او بپرس. شاید تو را به داروئی شفا بخش رهنمایی کند. او گفت در خواب: نزد امام رفتم و چاره خواستم. گفت: مقداری کمون (زیره) و سعتر (آویشن) و نمک را بکوب و از آن 2 یا 3 بار در دهانت بریز عافیت مییابی. مرد از خواب بیدار شد و اعتنایی به رؤیای خود ننمود تا به دروازه نیشابور رسید. به او گفتند: علی بن موسی الرضا از نیشابور کوچ کرده اینک در رباط سعد است. در دلش افتاد نزد حضرت رفته و از امام چاره بخواهد. نزد امام به رباط سعد رفت و گفت: جریان من چنین است و زبان و دهانم تباه گشته و جز به سختی نمیتوانم سخن بگویم و به من دوایی راهنمایی کن که چاره کارم باشد.
امام فرمود: آیا به تو یاد ندادم. آنچه در خواب دیدی عمل کن. مرد گفت: دوباره برای من تکرار کن. فرمود: زیره و آویشن و نمک را بکوب و 2 یا 3 بار مقداری از آن را در دهانت بریز، به زودی شفا خواهی یافت. مرد گفت: آن را به کار بردم و شفا یافتم. (عیون اخبار الرضا(ع)، ج 2، ص 211)
مفید برای معده و گوارش
استفاده امروزی و ثابت شده گیاه آویشن برای درمان آسم، سرفه های خشک مکرر و برونشیت است. چای دم کرده آن را نیز برای درمان عفونت گوش میانی، نفخ و تهوع استفاده میکنند. آویشن عامل تصفیه کننده خوبی بوده و در درمان بی خوابی و امراض جهاز هاضمه مفید است. در کتب طب اسلامی آمده است که امام رضا علیه السلام به قدری این گیاه را مفید دانسته اند که می فرمودند: این گیاه تنها داروی امیر المومنین بوده است. و نیز در روایات آمده است که مردی در خدمت امام رضا(ع) از رطوبت مزاج و راه درمان آن سؤال نمود. حضرت به او فرمود: آویشن را بکوب و ناشتا بر دهان بریز. و در برخی احادیث آمده است که آویشن، پرز معده را می رویاند و معده را پالایش می دهد .بلغم را بر طرف کرده و انسان را از لقوه در امان می دارد(طب الرضا علیه السلام، ص 9)
در روایات آمده است که داروی امیرالمومنین (ع) آویشن بوده است. آن حضرت میفرمود: آویشن برای معده پرزی میشود مانند پرز قدیفه (حوله)) این حدیث را کلینی و برقی روایت کرده است
هرچند براساس این روایت نمیتوان یک اصل طبی بنیان نهاد، زیرا روایت ضعیف است، لیکن روایاتی وجود دارد که آن را تایید میکند.
برقی به طور مرسل روایت کرده است: آویشن معده را دباغی میکند. در حدیثی دیگر آمده است، آویشن پرز معده را میرویاند.
واژه زٌئبر که در روایات آمده، به معنای پرز است . البته برخی گفته اند، مقصود آن است که آویشن کار پرز را میکند، یعنی رطوبت را جذب میکند نه اینکه برای معده پرز قرار دهد.
بر اساس روایت حر عاملی در کتاب وسائل الشیعه که میگوید:
آویشن میان پرزهای معده میروید نباید گفت، پرز برای معده میسازد و این برخلاف آن چیزی است که در المحاسن آمده است. همچنین در الکافی آمده است که آویشن برای معده پرز میشود همانند پرز حوله.
شخصی به امام کاظم (ع) از رطوبت شکایت کرد. حضرت به وی دستور داد که آویشن را ناشتا خشک بخورد.
این روایت نیز مرسل و ضعیف است و همانند آن است که از پیامبر (ص) روایت شده است که هرگاه تخم مرغ یا غذایی دیرهضم میخورد، دستور میداد آویشن و سیاهدانه بیاورند و آن را با نمکی نیم کوب مخلوط مینمود و غذا را با آن آغاز میفرمود و میفرمود: هرگاه آن را بخورم از این که چه چیزی خورده ام باکی ندارم. نیز میفرمود: معده را تقویت میکند، بلغم را قطع مینماید و از بیماری لقوه در امان میدارد.
سومین روایتی که دوا بودن آویشن را تایید میکند، روایتی است که طبرسی از امام صادق ع نقل کرده است که فرمود:
چهار چیز است که چشم را روشن میکند و سود میرساند و زیان ندارد. گفتند آن چهار چیز کدام است؟
حضرت فرمود: آویشن و نمک، زنیان و گردو، هرگاه گرد هم آیند
پرسیدند: این چهار چیز وقتی گرد هم آیند برای چه چیزی خوب است؟
حضرت فرمود:
زنیان و گردو بواسیر را میسوزانند، باد را بیرون میرانند، رنگ را زیبا میسازند، معده را زبر میکنند و کلیه ها را گرم مینمایند. آویشن و نمک باد را از درون بیرون میرانند، بسته ها را باز میکنند، بلغم را میسوزانند، ادرار را زیاد میکنند، دهان را خوشبو میسازند، معده را ملایم میکنند، باد ناپاک را از دهان بیرون مینمایند و آلت تناسلی مرد را نیرومند میگرداند
از این روایات به دست میآید که آویشن دوای معده است و آن را تقویت میکند و روشن است که هرگاه معده خوب باشد، بدن خوب میشود، زیرا معده خانه دردهاست.