تخم کتان

تخم کتان یا بذر کتان (Flax seeds )دانه ای است با قدمت 6000 ساله که از گیاهی به همین نام و با نام علمی(Linum usitatissimum )گرفته می شود.امروزه گياه كتان در منطقه وسيعي از اروپا و آسيا مي رويد. از الياف کتان برای يافتن پارچه استفاده مي شود. پارچه كتان برای البسه مخصوصا در فصل تابستان نوعی مناسب بشمار مي رود. كتان گياهي است كه از قديم الايام در مصارف مختلف بكار ميرفته است.پرورش آن در مصر به حدود پنج قرن پیش از ميلاد مسيح بر می گردد.دو نوع اصلی آن تخم کتان طلایی و تخم کتان قهوه ای است. تخم کتان سرشار از ویتامین B1،B۶، آهن، پتاسیم، مس و روی( زینک) است که آن را به منبع غذایی ارزشمندی تبدیل کرده است.طبیغت تخم کتان گرم و معتدل است.

خواص تخم کتان:

ضد سرطان: مطالعه‌ای که در ژورنال تحقیقات سرطان بالینی منتشر شده است نشان داد که مصرف دانه‌ی کتان می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش دهد.یکی دیگر از مطالعاتی که در ژورنال تغذیه به چاپ رسید نشان داد که لیگنان موجود در دانه‌ی کتان ممکن است خطر ابتلا به سرطان آندومتر و تخمدان را کاهش دهد. ضد سرطانی بودن تخم کتان بارها به اثبات رسیده و شامل مبارزه با سرطان پروستات و روده ی بزرگ نیز می شود.

سلامت دستگاه گوارش: شاید بزرگترین مزیت تخم کتان، توانایی آن برای بهبود سلامت دستگاه گوارش باشد. ALA موجود در کتان می‌تواند به حفاظت از پوشش دستگاه گوارش و حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک کند. ثابت شده‌است که این دانه برای افراد مبتلا به بیماری کرون یا دیگر بیماری‌های گوارشی مفید است، زیرا می‌تواند به کاهش التهاب روده کمک کند. دو قاشق غذاخوری از دانه‌ی کتان حاوی حدود ۵ گرم فیبر یا ۴/۱ از فیبر مجاز روزانه است. فیبر موجود در دانه‌ی کتان به باکتری‌های مفید در روده‌ی بزرگ‌تان غذا می‌رساند. این باکتری‌ها می‌توانند به پاک‌سازی مواد زائد از سیستم گوارش‌تان کمک کنند. 

کاهش کلسترول: بذر کتان به دلیل فیبری که دارد برای کاهش کلسترول بسیار عالی است. فیبر، مانع جذب کلسترول در جریان خون شده و آن را از بدن دفع می‌کند.

شفاف کننده پوست: روغن بذر کتان که از فشرده‌ی آن به دست می‌آید ،یکی از بهترین مرطوب کننده‌های طبیعی برای پوست است. این روغن خواص درمانگر هم دارد که می‌تواند آکنه را برطرف کرده و اسکار به جا مانده از آن را هم درمان کند. ضمناً روغن کتان برای صاف و یکدست کردن پوست و کاستن از تیرگی زیر چشم نیز مفید است. 

درمان تخمدان پلی کیستیک:مکمل های روزانه بذر کتان می تواند تا 89 درصد باعث کاهش میزان تستوسترون در بیماران مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک شود. این کاهش دو تا چهار برابر بیشتر ازمکمل های غذایی دیگر است. بهترین راه مبارزه با تخمدان پلی کیستیک رژیم غذایی است. دراین بین بهترین، ساده ترین، ارزان ترین و مفید ترین مکمل، دانه های کتان است. فیبرها، امگا 3، اسیدهای آمینه و لیگنان های آن می تواند به خوبی برای متعادل شدن دوباره بدن کار کنند .

کاهش وزن: یکی از فواید بذر کتان، کمک به کاهش وزن است. بذر کتان حاوی چربی‌های سالم و فیبر است که برای کاهش وزن سودمند هستند.این عناصر به شما کمک می‌کنند بعد از خوردن، بیشتر احساس سیری کنید و می‌توانند مانع شوند که شما بیشتر از مقدار مورد نیازتان کالری مصرف کنید، در نتیجه روند کاهش وزنتان سرعت می‌گیرد. اگر با هدف کاهش وزن، بذر کتان مصرف می‌کنید باید به طور مداوم آن را در رژیم غذایی‌تان بگنجانید.

حفاظت در برابر اشعه ها: محققان به این نتیجه رسیده‌اند که بذر کتان از آنجایی که آنتی اکسیدانی قوی است، و خواص ضد التهابی شناخته شده‌ای هم دارد می‌تواند بخوبی در برابر اشعه‌ها به ویژه اشعه آفتاب از بدن شما محفاظت نماید. 

درمان دیابت: تخم کتان حاوی لیگنان‌ها است که برای بیماران دیابتی مفید هستند. لیگنان‌ها کمک می‌کنند که سطح قند خون به یک حالت عادی برگردد. در افراد دچار عدم تحمل گلوکز، این دانه‌های کوچک حساسیت را بهبود می‌بخشند. شواهد بسیاری نشان داده است که مصرف بذر کتان بصورت روزانه، قند خون را در مردان و زنان چاقی که پیش دیابت دارند، تحت کنترل در خواهد آورد. 

روغن دانه کتان،آبرسان پوست و مو: روغن دانه‌ی کتان مقادیر بسیار زیای چربی‌های مفید دارد. شما می‌توانید ۱-۲ قاشق غذاخوری از این روغن را برای آبرسانی پوست و مو بخورید. همچنین می‌توانید این روغن را با اسانس مخلوط کنید و به عنوان یک مرطوب کننده‌ی طبیعی پوست استفاده کنید. 

سم زدایی روده: تخم کتان محتوای لعابی و لزج زیادی دارد که ژلی است که نوعی فیبر محلول را تشکیل می‌دهد. اثبات شده است این ژل در حفظ سلامت روده بزرگ نقش ایفا می‌کند. 

سلامت استخوان: لیگنان‌ها و اسیدهای چرب امگا۳ موجود در تخم کتان چیزهایی هستند که به جلوگیری از پوسیدگی و شکستگی و ترک خوردگی استخوان‌ها کمک می‌کنند و چنین ادعا می‌شود که فقط با استفاده از مصرف تخم کتان درمان کامل پوکی استخوان میسر است. 

افزایش شانس بارداری: لیگنان موجود دردانه کتان می تواند تخمک گذاری طبیعی را افزایش دهد. شایان ذکر است که تخمک گذاری مداوم شانس بارداری را افزایش می دهد و این یکی از فواید تخم کتان است.اضافه کردن دانه های کتان به رژیم غذایی نیز می تواند باعث کاهش گرفتگی های عضلانی در زمان قاعدگی شود. 

سلامت قلب: تخم کتان باعث می‌شود که از تجمع پلاک در رگ‌های خون جلوگیری شود و به همین دلیل است که آن‌ها را یکی از بهترین مواد خوراکی برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی می‌دانند. مقدار زیادی اسید چرب امگا -۳ و اسید آمینه در تخم کتان وجود دارد که به کاهش تشکیل پلاک آترواسکلروزیس کمک می‌کند. یک رژیم غذایی غنی از تخم کتان همچنین باعث نرمال شدن ضربان قلب و تنظیم فشار خون می‌شود. بذر کتان به خاطر سرشار بودن از اسید آلفا لیتولنیک (ALA)، در پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی بسیار مفید است. تحقیقات نشان داده افرادی که غذاهای سرشار از ALA مصرف می‌کنند، کمتر در معرض حمله‌ی قلبی کُشنده هستند. ضمناً مطالعات نشان داده آن‌هایی که غذاهای غنی از ALA مصرف می‌کنند، کمتر دچار بیماری قلبی شده و احتمال مرگ زودرس‌شان نیز کاهش می‌یابد.

دارای فیبر زیاد و کربوهیدرات کم: یکی از فوق العاده‌ترین مزایای تخم کتان این است که میزان زیادی لیزاب دارد. لیزاب فیبری به شکل ژل و محلول در آب است، و مزایایی باور نکردنی برای دستگاه گوارش دارد.این لیزاب می‌تواند مواد غذایی را در معده نگه دارد تا به سرعت وارد روده‌ی کوچک که می‌تواند جذب مواد غذایی را افزایش دهد نشود.همچنین، کتان به میزان فراوانی فیبر محلول و نامحلول دارد که می‌توانند سم‌زدایی روده‌ی بزرگ و از دست دادن چربی را پشتیبانی کنند و میل شدید به خوردن قند را کاهش بدهند. 

افزایش باروری مردان: اسید‌های چرب ضروری موجود در روغن تخم کتان، باعث بهبود سلامت اسپرم‌ها می‌شود. خواص ضد التهابی این روغن مانع از بزرگ شدن غده‌ی پروستات می‌شود و همین به نوبه خود باروری را در مردان افزایش می‌دهد. 

درمان عفونت قارچی: پلی‌فنول‌های لیگنان موجود در تخم کتان از رشد پروبیوتیک‌ها(باکتریهای مفید) در روده حمایت می‌کنند و همچنین ممکن است مخمر و کاندیدای(عامل عفونت قارچی) موجود در بدن را که مسئول به وجود آمدن عفونت های قارچی هستند از بین ببرد. عفونت کاندیدا و عفونت مخمری می‌توانند تأثیرات بسیار بدی روی بدن بگذارند چون علائم بسیار زجرآوری در بدن ایجاد می‌کنند که شامل تغییرات هورمونی، تضعیف سیستم ایمنی، مشکلات گوارشی، تضعیف مفاصل و عفونت‌های مجاری ادرار می‌شود .

بهبود سندروم خشکی چشم: سندرم خشکی چشم، یک ناراحتی پزشکی است که باعبث می‌شود چشم‌ها‌یتان اشک کافی تولید نکنند. بدون رطوبت کافی، چشم‌ها شروع به خشک شدن و قرمز شدن، ورم، و حساسیت می‌کنند. تخم کتان در روند بهبود این مشکل موثر است.

مفید برای پوست و ضد شوره سر: چربی‌های ALA در دانه‌های کتان می‌توانند با تامین چربی‌های ضروری و همین‌طور ویتامین‌های گروه ب که به کاهش خشکی و شوره زدن سر کمک می‌کنند، برای پوست و مو مفید باشند. این دانه همچنین می‌تواند نشانه‌های آکنه، روزاسه و اگزما را بهبود بخشد. 

بمب تغذیه ای: بذر کتان، مقادیر بسیار بسیار زیادی از مواد مغذی را در خود گنجانده است که شامل این موارد  می‌شود:امگا 3، فیبر، منگنز، سلنیوم، فسفر، منیزیم، ویتامین B1 و B6، پروتئین، آهن، روی، پتاسیم و مس.

کاهش التهاب: تخم کتان ایمنی بدن را افزایش می دهد. ALA موجود در تخم کتان سبب کاهش التهابات و در نتیجه عملکرد بهتر سیستم ایمنی بدن می گردد.تحقیقات اخیر نشان داده اند که تخم کتان می تواند سبب کاهش برخی ناهنجاری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و پسوریازیس گردد.  

تقویت سیستم ایمنی: سیستم ایمنی شما از تمام ارگان‌ها، بافت‌ها و سلول‌هایتان تشکیل شده است و عملکرد اولیه‌ی آن حفظ سلامت و کارکرد بدن است. سیستم ایمنی آن چیزی است که از شما در برابر میکروب‌ها و بیماری‌ها محافظت می‌کند. این امگا۳ و لیگنان موجود در تخم کتان است که عملکرد سلول‌های ایمنی را بهبود می‌بخشد و به حفظ قدرت آن کمک می‌کند. 

سلامت کبد: اگر به هر دلیلی کبد شما در معرض آسیب است، برای به حداقل رساندن عامل خطر، مصرف تخم کتان را در دستور کار خود قرار دهید.

تخم کتان فاقد گلوتن:گلوتن نوعی پروتئین موجود در برخی غلات مانند گندم و جو و ...است.یکی دیگر از خواص تخم کتان این است که فاقد گلوتن است. دانه‌ی کتان ضد التهاب است، بنابراین استفاده از آن یک راه عالی برای این است که به طور طبیعی دانه‌های حاوی گلوتن که التهابی هستند را حذف کنیم. بنابراین، تخم کتان برای کسانی که مبتلا به بیماری سلیاک هستند(سلیاک یک بیماری گوارشی وراثتی  است که در اثر حساسیت به پروتئینی به نام گلوتن ایجاد می شود.) یا به گلوتن حساسیت دارند، عالی است. آنها همچنین ممکن است جایگزین خوبی برای اسیدهای چرب امگا ۳ در ماهی باشند برای کسانی که به غذاهای دریایی آلرژی دارند.یکی دیگر از ویژگی‌های فوق‌العاده‌ی بدون گلوتن بودن کتان این است که می‌توان آن را به عنوان گزینه‌‌ای در پخت و پز عاری از غله استفاده کرد. 

التیام زخم: روغن تخم کتان در التیام زخم ها و بازسازی بافت‌ها نقش موثری ایفا می‌کند. 

بهبود علائم یائسگی:  لیگنان موجود در کتان مزایایی برای زنان یائسه دارد و می‌توان آن را به عنوان جایگزینی برای درمان جایگزینی هورمونی استفاده کرد زیرا لیگنان خواص استروژنی دارد.

این خواص همچنین می‌توانند به کاهش خطر پوکی استخوان کمک کند. حتی می‌تواند کمک کند که نظم سیکل قاعدگی حفظ شود.برای استفاده از مزایای دانه‌ی کتان برای هورمون‌ها،۱-۲ قاشق غذاخوری از پودر کتان را همراه با ۱ قاشق غذاخوری روغن دانه‌ی کتان در وعده صبحانه تان بگنجانید.

بهبود عفونت مجاری ادراری: لیگنان موجود در تخم کتان حاوی ترکیبی شیمیایی است که به خاطر توانایی‌اش در بر طرف کردن علائم عفونت مثانه و مجاری ادراری شناخته شده است.

کاهش فشار خون: اضافه کردن تخم کتان به رژیم غذایی روزانه‌ باعث کاهش فشار خون بالا و افسردگی می‌شود. 

نمونه هایی از طریقه مصرف:

اگر تخم کتان به‌طور آسیاب‌نشده مصرف شود،‌ بدن ما نمی‌تواند از تمامی خواص آن استفاده کند و بخش عمده‌ی آن هضم‌نشده باقی می‌ماند. بهتر است تخم کتان به‌صورت پودر مصرف شود. اگر در خانه آسیاب دارید، می‌توانید تخم کتان را قبل از مصرف آسیاب کنید تا بتوانید از خواص تخم کتان بیشتر بهره‌مند شوید.مصرف جوانه‌ی کتان نیز راه فوق‌العاده‌ای برای بهره‌مندی حداکثری از خواص آن است. خیساندن تخم کتان و جوانه‌ زدن آن موجب نابودی اسید فیتیک موجود در تخم کتان می‌شود و جذب مواد معدنی موجود در آن را افزایش می‌دهد.مانند سایر منابع غذایی سرشار از فیبر، بهتر است تخم کتان را نیز با آب یا مایعات فراوان میل کنید.

* اگر شما هر نوع راش یا جوش‌های کوچک روی پوست‌تان دارید، یک ژل تهیه شده از تخم کتان می‌تواند کمک زیادی برای رفع این مشکل کند. روغن کره کاکائو و روغن تخم کتان را با هم مخلوط کنید و ترکیب آماده شده را مستقیما روی نقاط دارای مشکل پخش کنید. برای رسیدن به نتایج موثر این روش درمانی را به طور منظم تکرار کنید. 

*   تخم کتان را به انواع سالادها و یا سوپ ها بیفزایید.

* تخم کتان را به ماست و یا دوغ خود اضافه کرده و میل کنید.

* تخم کتان را به سس گوجه فرنگی و یا آب انواع گوشت ها اضافه کرده و میل نمایید.

* تخم کتان را به گوشت چرخ کرده اضافه کرده و بعد با آن کوفته و یا کباب درست کنید.

* مخلوط کردن تخم کتان با آب میتواند آن را به جایگزینی براي تخم مرغ تبدیل کند.

* میتوانید تخم کتان را به کیک یا شيريني های خانگی هم اضافه کنید.

* به هنگام صرف ناهار، دانه های تخم کتان را به سالاد خود اضافه کرده و میل کنید.

* تخم کتان را با آبمیوه مخلوط کرده و میل نمایید.

* برای حذف سلول‌های مرده از پوست می‌توانید از تخم کتان پودر شده یک اسکراب(لایه بردار) آماده کنید. ماست، پودر تخم کتان و مقدار کمی عسل را با هم مخلوط کنید. اسکراب آماده شده را روی صورت‌تان پخش کنید و اجازه بدهید به مدت ۱۰ دقیقه بماند. این فرایند را دو بار در هفته تکرار کنید تا در عرض چند روز یک پوست بی عیب و نقص داشته باشید. 

موارد احتیاط و منع مصرف:

- تخم کتان را در مقدار بسیار زیاد مصرف نکنید زیرا حاوی برخی از خواص سیانیدی(نوعی سم) است که می‌توانند منجر به مرگ فرد شوند. حرارت دادن تخم کتان نیز ممکن است سبب تجزیه‌ی اجزای تشکیل‌دهنده و بروز اختلال شود. 

- اگر دچار اختلال تشنج هستید، باید از مصرف تخم کتان پرهیز کنید زیرا ممکن است این اختلال را بدتر کند. 

- افرادی که دارای روده التهابی و تحریک پذیر ميباشند، باید از خوردن تخم کتان پرهیز کنند. 

- زنان باردار و شیرده باید نباید تخم کتان را مصرف کنند، زیرا تخم کتان دارای استروژن است و می‌تواند بر نوزاد تاثیر بگذارد. 

- از طرفی افرادی که دچار بیماري هایی مثل اندومتریوز، تخمدان پلی کیستیک و فیبرویید ميباشند، هم باید از مصرف تخم کتان پرهیز نمایند. 

- اگر تخم کتان سبب بروز سوزش، راش یا تنگی نفس شد، مصرف آن را بلافاصله متوقف کنید. 

- تخم کتان نرسیده یا خام را مصرف نکنید چرا که سمی است. 

- مردانی که در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات ميباشند، باید از استفاده تخم کتان پرهیز نمایند 

- هنگام مصرف تخم کتان، مقدار زیادی آب بنوشید. 

- اگر دچار دیابت، اختلال خونریزی هستید یا تری‌گلیسیرید بالا دارید، توصیه می‌شود قبل از مصرف حتما با پزشک‌شان مشورت کنید. 

درصورتی که تخم کتان را بعنوان یک دارو استفاده می کنید، حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.